DHARM DARSHAN : હોળીકા દહન પૌરાણિક કથાનુ મહત્વ

સમગ્ર ભારતમાં ખુબ જ આનંદથી ઉજવાતો તહેવાર કે જેમાં રંગો અને શ્રદ્ધા અને આસ્થાનો સંગમ જોવા મળે છે તે હોળી છે. જેનું અનેરું મહત્વ રહેલું છે.રાજસ્થાન અને પંજાબમાં હોળી નું ખુબ જ મહત્વ રહેલું છે. હોળીના વિવિધ પાસાઓ તેને આપણા જીવન માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ બનાવે છે. હોળીનો તહેવાર માનવ જીવન સાથે સંકળાયેલો છે.

સામાજિક-સાંસ્કૃતિક, ધાર્મિકથી લઈને જૈવિક સુધીના દરેક કારણો છે કે આપણે તહેવારને દિલથી માણવો જોઈએ અને તેની ઉજવણી કરવી જોઈએ. તેથી જ્યારે હોળીનો સમય હોય, ત્યારે મહેરબાની કરીને તમારી જાતને પાછળ રાખશો નહીં અને તહેવારને લગતી દરેક નાની પરંપરામાં પૂરા ઉત્સાહ સાથે ભાગ લઈને ઉત્સવનો આનંદ માણો.

પૌરાણિક મહત્વ

હોળી આપણને આપણા ધર્મ અને આપણી પૌરાણિક કથાઓની નજીક લાવે છે કારણ કે તે આવશ્યકપણે તહેવાર સાથે સંકળાયેલી વિવિધ દંતકથાઓની ઉજવણી છે.

સૌથી આગળ પ્રહલાદ અને હિરણ્યક્ષ્યપની દંતકથા છે. દંતકથા કહે છે કે ત્યાં એક સમયે એક શેતાન અને શક્તિશાળી રાજા રહેતા હતા, હિરણ્યક્ષ્યપ જે પોતાને ભગવાન માનતા હતા અને ઇચ્છતા હતા કે દરેક વ્યક્તિ તેની પૂજા કરે. તેમના ભારે ક્રોધ માટે, તેમના પુત્ર, પ્રહલાદ, ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવા લાગ્યા. તેના પુત્રથી છુટકારો મેળવવા માટે, હિરણ્યક્ષ્યપે તેની બહેન હોલિકાને પ્રહલાદને તેના ખોળામાં લઈને સળગતી અગ્નિમાં પ્રવેશવા કહ્યું, કારણ કે તેણીને અગ્નિમાં સહીસલામત પ્રવેશવાનું વરદાન મળ્યું હતું. દંતકથા છે કે પ્રહલાદને ભગવાન પ્રત્યેની તેની અત્યંત ભક્તિ માટે બચાવી લેવામાં આવ્યો હતો જ્યારે હોલિકાએ તેની અશુભ ઇચ્છા માટે કિંમત ચૂકવી હતી. હોલિકા દહનની પરંપરા અથવા ‘હોલિકા દહન’ મુખ્યત્વે આ દંતકથામાંથી આવે છે.

હોળી પણ રાધા અને કૃષ્ણની દંતકથાની ઉજવણી કરે છે જે અત્યંત આનંદનું વર્ણન કરે છે, કૃષ્ણએ રાધા અને અન્ય ગોપીઓને રંગ લગાવવાનું કામ કર્યું હતું.

પૌરાણિક કથાઓ એ પણ જણાવે છે કે હોળી એ ઓગ્રેસ પૂતનાના મૃત્યુની ઉજવણી છે જેણે શિશુ કૃષ્ણને ઝેરી દૂધ પીવડાવીને મારી નાખવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.

હોળીની બીજી દંતકથા જે દક્ષિણ ભારતમાં અત્યંત લોકપ્રિય છે તે ભગવાન શિવ અને કામદેવની છે. દંતકથા અનુસાર, દક્ષિણના લોકો જુસ્સાના ભગવાન કામદેવના બલિદાનની ઉજવણી કરે છે જેમણે ભગવાન શિવને ધ્યાનથી દૂર કરવા અને વિશ્વને બચાવવા માટે પોતાનો જીવ જોખમમાં મૂક્યો હતો.

ઉપરાંત, ઓગ્રેસ ધુંધીની દંતકથા લોકપ્રિય છે જે રઘુના રાજ્યમાં બાળકોને મુશ્કેલીમાં મૂકતા હતા અને આખરે હોળીના દિવસે બાળકોની ટીખળ દ્વારા તેનો પીછો કરવામાં આવ્યો હતો. દંતકથામાં તેમની માન્યતા દર્શાવતા, આજ સુધીના બાળકો હોલિકા દહનના સમયે ટીખળ કરે છે અને અપશબ્દો ફેંકે છે.

સાંસ્કૃતિક મહત્વ

હોળી સાથે સંકળાયેલી વિવિધ દંતકથાઓની ઉજવણી લોકોને સત્યની શક્તિની ખાતરી આપે છે કારણ કે આ તમામ દંતકથાઓની નૈતિકતા એ અનિષ્ટ પર સારાની અંતિમ જીત છે. હિરણ્યકશ્યપ અને પ્રહલાદની દંતકથા એ હકીકત તરફ પણ નિર્દેશ કરે છે કે ભગવાન પ્રત્યેની આત્યંતિક ભક્તિ ચૂકવે છે કારણ કે ભગવાન હંમેશા તેમના સાચા ભક્તને તેમના આશ્રયમાં લે છે.

આ તમામ દંતકથાઓ લોકોને તેમના જીવનમાં સારા આચરણને અનુસરવામાં અને સત્યવાદી હોવાના ગુણમાં વિશ્વાસ કરવામાં મદદ કરે છે. આધુનિક સમાજમાં આ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે જ્યારે ઘણા લોકો નાના ફાયદા માટે દુષ્ટ પ્રથાઓનો આશરો લે છે અને જે પ્રમાણિક છે તેને ત્રાસ આપે છે. હોળી લોકોને સત્ય અને પ્રામાણિક હોવાના ગુણમાં વિશ્વાસ કરવામાં અને દુષ્ટતાથી લડવામાં મદદ કરે છે.

આ ઉપરાંત, હોળી વર્ષના એવા સમયે ઉજવવામાં આવે છે જ્યારે ખેતરો સંપૂર્ણ ખીલે છે અને લોકો સારા પાકની અપેક્ષા રાખે છે. આ લોકોને આનંદ કરવા, આનંદ કરવા અને હોળીની ભાવનામાં ડૂબી જવા માટે એક સારું કારણ આપે છે.

સામાજિક મહત્વ

હોળી સમાજને એકસાથે લાવવા અને આપણા દેશના બિનસાંપ્રદાયિક ફેબ્રિકને મજબૂત કરવામાં મદદ કરે છે. કારણ કે, તહેવાર બિન-હિન્દુઓ દ્વારા પણ ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે દરેક વ્યક્તિ આવા રંગીન અને આનંદી તહેવારનો ભાગ બનવાનું પસંદ કરે છે.
ઉપરાંત, હોળીની પરંપરા એ છે કે દુશ્મનો પણ હોળી પર મિત્રોને ફેરવી દે છે અને કોઈપણ મુશ્કેલીની લાગણીને ભૂલી જાય છે. આ ઉપરાંત, આ દિવસે લોકો અમીર અને ગરીબમાં ભેદ રાખતા નથી અને દરેક વ્યક્તિ સૌહાર્દ અને ભાઈચારાની ભાવના સાથે મળીને તહેવારની ઉજવણી કરે છે.
સાંજે લોકો મિત્રો અને સંબંધીઓની મુલાકાત લે છે અને ભેટો, મીઠાઈઓ અને શુભેચ્છાઓની આપલે કરે છે. આ સંબંધોને પુનર્જીવિત કરવામાં અને લોકો વચ્ચે ભાવનાત્મક બંધનને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે.

જૈવિક મહત્વ

એ નોંધવું રસપ્રદ છે કે હોળીનો તહેવાર આપણા જીવન અને શરીર માટે આનંદ અને આનંદ આપવા કરતાં બીજી ઘણી રીતે મહત્વપૂર્ણ છે

આપણે આપણા પૂર્વજોનો પણ આભાર માનવો જોઈએ જેમણે આવા વૈજ્ઞાનિક રીતે સચોટ સમયે હોળી ઉજવવાનું વલણ શરૂ કર્યું. અને, તહેવારમાં આટલી બધી મજા સામેલ કરવા બદલ.

હોળીનું મહત્વ હોળી વર્ષના એવા સમયે આવે છે જ્યારે લોકો નિંદ્રા અને આળસ અનુભવે છે. વાતાવરણમાં ઠંડીથી ગરમીમાં બદલાવને કારણે શરીરને થોડી મંદતા અનુભવવી સ્વાભાવિક છે. શરીરની આ મંદતાને રોકવા માટે, લોકો મોટેથી ગાય છે અથવા મોટેથી બોલે છે. તેમની હિલચાલ ઝડપી છે અને તેમનું સંગીત જોરદાર છે. આ બધું માનવ શરીરની સિસ્ટમને પુનર્જીવિત કરવામાં મદદ કરે છે.

આ ઉપરાંત, જ્યારે શરીર પર છાંટવામાં આવે છે ત્યારે રંગો તેના પર ખૂબ અસર કરે છે. જીવવિજ્ઞાનીઓ માને છે કે પ્રવાહી રંગ અથવા અબીર શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે અને છિદ્રોમાં પ્રવેશ કરે છે. તે શરીરમાં આયનોને મજબૂત બનાવવાની અસર ધરાવે છે અને તેમાં આરોગ્ય અને સુંદરતા ઉમેરે છે.

હોળીની ઉજવણીનું બીજું એક વૈજ્ઞાનિક કારણ પણ છે, જો કે આ હોળીકા દહનની પરંપરા સાથે સંબંધિત છે. શિયાળો અને વસંતનો પરિવર્તનનો સમયગાળો વાતાવરણમાં તેમજ શરીરમાં બેક્ટેરિયાના વિકાસને પ્રેરિત કરે છે. જ્યારે હોલિકા બાળવામાં આવે છે, ત્યારે તાપમાન લગભગ 145 ડિગ્રી ફેરનહીટ સુધી વધે છે. પરંપરાને અનુસરીને જ્યારે લોકો અગ્નિની આસપાસ પરિક્રમા કરે છે, ત્યારે અગ્નિની ગરમી શરીરમાં રહેલા બેક્ટેરિયાને મારી નાખે છે, તેને સાફ કરે છે.

દક્ષિણમાં હોળીની ઉજવણી

દક્ષિણમાં જે રીતે હોળી ઉજવવામાં આવે છે. તે તહેવાર સારા સ્વાસ્થ્યને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે. કારણ કે, હોલિકા દહનના બીજા દિવસે લોકો તેમના કપાળ પર રાખ (વિભૂતિ) નાખે છે અને તેઓ આંબાના ઝાડના નાના પાંદડા અને ફૂલો સાથે ચંદન (ચંદન) ભેળવીને સારા સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન આપવા માટે તેનું સેવન કરે છે.

કેટલાક એવું પણ માને છે કે રંગો સાથે રમવાથી સારા સ્વાસ્થ્યને પ્રોત્સાહન મળે છે કારણ કે રંગો આપણા શરીર અને આપણા સ્વાસ્થ્ય પર મોટી અસર કરે છે. પાશ્ચાત્ય ચિકિત્સકો અને ડોકટરો માને છે કે તંદુરસ્ત શરીર માટે, અન્ય મહત્વપૂર્ણ તત્વો ઉપરાંત રંગોનું પણ મહત્વપૂર્ણ સ્થાન છે. આપણા શરીરમાં કોઈ ખાસ રંગની ઉણપને કારણે એવી બીમારી થાય છે, જે શરીરને તે ચોક્કસ રંગની પૂર્તિ કર્યા પછી જ ઠીક થઈ શકે છે.

લોકો હોળી પર તેમના ઘરની સફાઈ પણ કરે છે જે ઘરની ધૂળ અને ગંદકીને સાફ કરવામાં મદદ કરે છે અને મચ્છરો અને અન્ય જીવાતોથી છુટકારો મેળવે છે. સ્વચ્છ ઘર સામાન્ય રીતે રહેવાસીઓને સારું લાગે છે અને હકારાત્મક ઊર્જા ઉત્પન્ન કરે છે.